Mykoplazmowe zapalenie płuc u świń – najczęstsza choroba układu oddechowego trzody
Mykoplazmowe zapalenie płuc u świń (MPS) jest zakaźną chorobą układu oddechowego. Mykoplazmy (bakterie) nie posiadają ściany komórkowej. W związku z tym są oporne na antybiotyki betalaktamowe, ale wrażliwe na antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolidów. Brak ściany komórkowej usposabia bakterię do większej wrażliwości na niekorzystne warunki środowiskowe, a także środki dezynfekcyjne.
W patologii trzody chlewnej największe znaczenie mają zakażenia na tle Mycoplasma hyopneumoniae (Mhp). Mycoplazma hyopneumoniae jest bakterią o niskiej patogenności. Jednak kiedy dochodzi do zarażenia równocześnie z innymi bakteriami i wirusami, pozostaje jednym z najbardziej problematycznych organizmów w hodowli i chowie świń.
Mycoplasma hyopneumoniae – sprawca choroby
W przypadku jednoczesnego zakażenie Mhp i patogenami wirusowymi (PRRSV) lub cirkowirusem świń typu 2 (PCV2), mykoplazmowe zapalenie płuc u świń nasila się i wydłuża. Dlatego duże znaczenia ma eliminacja Mhp w chorobach układu oddechowego w stadzie.
Bakteria Mycoplazma hyopneumoniae jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do rozwoju zespołu chorób układu oddechowego u świń.
Określenie okresu zarażenia Mhp i nasilenia objawów u świń jest bardzo istotne w przebiegu choroby. Patogeneza choroby wywołanej przez Mycoplazma hyopneumoniae sprawia, że dokładna diagnoza organizmu jest trudna. Mycoplasma hyopneumoniae jest patogenem błony śluzowej, który przyczepia się do nabłonkowych rzęsek dolnych dróg oddechowych świni. Powoduje to pogorszenie funkcji aparatu śluzowo-rzęskowego. Oprócz fizycznego wpływu organizmu na mechanizmy obronne dróg oddechowych, Mycoplasma hyopneumoniae zmienia również odpowiedź immunologiczną gospodarza. Ta zdolność bakterii utrudnia diagnozowanie mykoplazmozy.
Mykoplazmowe zapalenie płuc u świń – zakażenia i objawy
Do zakażenia dochodzi droga kropelkową poprzez kontakt zdrowej sztuki z chorą. Choroba kliniczna powoduje początkowo łagodny, suchy, kaszel (od 7 do 14 dni po zakażeniu). Z reguły w kolejnej fazie staje się on kaszlem mokrym.
Mykoplazmowe zapalenie płuc u świń może łatwo rozwijać się w przepełnionych kojcach
Producent przy przebiegu choroby może zaobserwować kaszel szczególnie rano, w czasie karmienia świń lub po przepędzaniu zwierząt (ruch zmaga kaszel). W tym okresie nie obserwuje się objawów duszności. Można natomiast zaobserwować stopniową utratę kondycji pomimo spożywania paszy. Zwierzęta wolniej rosną, skóra ich traci połysk, staje się szarobiała, a szczecina ulega nastroszeniu. W miarę rozwijania się zapalenia płuc kaszel jest częstszy i napadowy wraz z objawami duszności wdechowo-wydechowej. Zauważyć też można wyciek z nosa i zapalenie spojówek. Obecność gorączki zwykle wskazuje albo na równoczesne zakażenie Mycoplasma hyopneumoniae i wtórnym patogenem, albo na chorobę kliniczną związaną z wirusem grypy świń (SIV).
Częstotliwość występowania i rozwój choroby
W zależności od odporności i kondycji zwierząt stwierdza się w stadzie albo pojedyncze przypadki albo zakażone osobniki nawet do 80% populacji. Dzieję się tak, ponieważ pomimo poprawy i udoskonalenia parametrów mikroklimatu oraz warunków utrzymania zwierząt, podwyższenie intensywności produkcji tuczników przyczynia się do wielu komplikacji statusu zdrowotnego. Na pogorszenie się zdrowia zwierząt wpływ ma nie tylko ilość i rodzaj drobnoustrojów w środowisku. Znaczenie ma również obniżona odporność wysokowydajnych zwierząt.
Na rozwój choroby wpływ ma:
- zbyt duże zagęszczenie w budynkach inwentarskich,
- przemieszczanie osobników pomiędzy kojcami,
- nieprawidłowe warunki utrzymania zwierząt (zbyt wilgotno i zimno),
- błędy żywieniowe,
- czynniki stresowe,
- wprowadzenie do chlewni zwierząt zarażonych.
Zapobieganie i profilaktyka
Metoda CPP-CPP pomaga wyeliminować mykoplazmowe zapalenie płuc w stadzie świń
Aby zapobiegać chorobie konieczne jest stosowanie w kolejnych cyklach produkcyjnych zasady „całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste”. W skrócie nazywane „CPP-CPP”. Tym sposobem przerywa się drogę szerzenia zakażenia od osobników zakażonych do wolnych od infekcji. Zasada „CPP-CPP” obowiązuje również w przypadku przeklasowania zwierząt zarówno w fermach zarodowych jak i prowadzących cykl zamknięty.
Na bioasekurację w profilaktyce chorób układu oddechowego, składa się między innymi zapewnianie standardów higieny. Ponadto ważne jest zwalczania owadów i gryzoni oraz zabezpieczenie ferm przed ptakami. Do niezbędnego minimum należy też ograniczyć kontakty z osobami i przedmiotami z zewnątrz.
W ramach jednego z etapów profilaktyki chorób układu oddechowego mykoplazmowego może być podawana określona substancja przeciwbakteryjna. Zabieg ten należy wykonać po zakażeniu świń, a przed pojawieniem się klinicznych objawów. Strategia ta łagodzi przebieg lub nawet ogranicza występowanie choroby. Nie chroni jednak świń przed zakażeniem przez Mycoplasma hyopneumoniae oraz nie likwiduje nosicielstwa i zarażeń innych osobników.
Szczepienia na mykoplazmowe zapalenie płuc u świń
W przypadku mykoplazmowemego zapalenia płuc i zespołu chorób układu oddechowego można zastosować szczepionki inaktywowane. Zawierają one komórki M. hyopneumoniae, a także rożnego rodzaju adiuwanty. Główne korzyści stosowania szczepionki (w niektórych krajach dotyczy to już 80% stad) to:
- zwiększone przyrosty dobowe (g),
- lepsze wykorzystanie paszy (kg),
- skrócenie okresu tuczu (dni),
- niższy odsetek upadków w stadzie.
Po zaszczepieniu zwierząt w zakładach mięsnych obserwuje się mniejszą liczbę zmian patologicznych tkanki płucnej i zmian zwłaszcza w płucach. W stadach zaszczepionych obserwuje się również mniej interwencji weterynaryjnych pod względem zdrowotnym, co obniża koszty produkcji.
Szczepienie prosiąt to częste rozwiązanie w zapobieganiu chorobom układu oddechowego
W praktyce mogą zostać zastosowane różne warianty strategii zapobiegawczego szczepienia przeciwzakaźnego. Zależą one od rodzaju stada i systemu produkcji, specyfiki regionu zlokalizowania fermy oraz sposobu zarządzania (zootechnicznego jak i weterynaryjnego). W wyniku występowania u świń licznych przypadków zakażenia wywołanego przez M. hyopneumoniae, można zaszczepić prosięta już w pierwszych tygodniach (szczepienie bardzo wczesne). Można również zaszczepić zwierzęta w okresie do 4 tygodnia życia w stadach o cyklu zamkniętym, określając je jako „wczesne”, a między 4–10 tygodniem jako „późne”. Nomenklatura i wybór terminu zależy do hodowcy/producenta i lekarza weterynarii opiekującego się stadem. Jednak to lekarz weterynarii powinien przedstawić wszystkie warianty (znając organizację pracy na fermie) i zaproponować najkorzystniejszy.
Reinfekcja
Należy podkreślić i pamiętać, że stada wolne od SPF czyli wolne również od M. hyopneumoniae, mogą zarazić się za pośrednictwem aerozoli z sąsiednich zakażonych stad. Reinfekcja może nastąpić również w przypadku zakażonych zwierząt z zakupu, których ujemne wyniki badania ELISA surowicy lub siary okazały się fałszywe. Niekiedy łączy się to z zakażeniem niewystarczającym do wytwarzania przez zakażone zwierzę swoistych przeciwciał, a czasami także z niedoskonałością tego testu.
