Mleczność lochy a parametry odchowu prosiąt
Mleczność u lochy związana jest z wieloma schorzeniami, a do tego przekłada się na parametry odchowu prosiąt. W przypadku gospodarstw, które nie utrzymują loch mamek problem ten może bezpośrednio wpływać na ograniczenie produkcji i jego rentowność. Jak temu zapobiegać?
Problemem bezpośrednio wypływającym na mleczność lochy jest brak rozwoju tkanki wymienia. Widoczna jest głównie u loszek i rozpoznawana w okresie poprzedzającym poród i bezpośrednio po nim. Dowiedźmy się, co robić, aby utrzymywać odpowiednią mleczność, a dzięki temu też stabilne parametry odchowu prosiąt.
Słaba mleczność lochy – przyczyny
U świń obserwujemy brak powiększania się tkanki sutkowej (brak tkanki produkującej mleko). Na rozwój schorzenia może wpływać kilka czynników. Po pierwsze jest to nieodpowiednie żywienie – dotyka szczególnie loszki, które są utrzymywane na diecie niskobiałkowej i ubogiej w lizynę aż do porodu. Po drugie toksyny – zatrucie sporyszem jest klasyczną przyczyną zahamowania wzrostu gruczołu mlekowego. Inne mikotoksyny mogą mieć podobne działanie. Wreszcie po trzecie i czwarte brak dopływu wody oraz osobnicze (genetyczne) uwarunkowania świń.
Brak produkcji mleka podczas porodu jest następny problemem produkcyjnym, który wpływa na mleczność loch. Jeśli rozwinie się wystarczająca ilość tkanki mlecznej, będzie produkowana siara i mleko. Niewystarczająca ilość wody jest najczęstszą przyczyną niskiej produkcji mleka w tym okresie oraz stres cieplny. Wysoki poziom stresu i pobudliwości (uwalnianie adrenaliny) może utrudniać chemiczne działanie oksytocyny zapobiegające wypływowi mleka. Ból i dyskomfort podczas porodu oraz uszkodzenia strzyków spowodowane zębami prosiąt mogą również odgrywać pewną rolę.
Problemem bezpośrednio wypływającym na mleczność lochy jest brak rozwoju tkanki wymienia.
Nadmierna produkcja siary a parametry odchowu prosiąt
Nadmierna produkcja siary/mleka w okresie porodu to najczęstszy czynnik powodujący słabą mleczność lochy. Stwardnienie i zwężenie tkanki wymienia można wykryć w miejscu połączenia z brzuchem w 24 godziny po porodzie. Obrzęk (nagromadzenie płynu) często będzie widoczny między tylnymi nogami i w dół do tylnych gruczołów.
W miarę wytwarzania i nieusuwania nadmiernej ilości mleka w wymieniu wzrasta ciśnienie. To powoduje uszkodzenie komórek wytwarzających mleko, co ogranicza dalszą produkcję. Co więcej, wraz ze wzrostem uszkodzenia komórek w wymieniu będą wytwarzane endotoksyny. Może to prowadzić do gorączki (wysoka temperatura), utraty apetytu i ogólnego letargu. Wymię może stać się gorące i bolesne i prowadzić do zapalenia sutka. Najczęstszą przyczyną tego problemu jest przekarmianie przed porodem – szczególnie w przypadku wysokobiałkowej dawki laktacyjnej. W przypadku zaobserwowania w/w objawów należy ręcznie zdajać lochę (w razie potrzeby z pomocą wstrzyknięcia oksytocyny).
Ostre zapalenie wymienia a mleczność lochy
Obraz kliniczny ostrego zakaźnego zapalenia wymienia prawie zawsze obserwuje się w okresie okołoporodowym lub tuż po samym porodzie. Locha jest apatyczna, niechętna do wstawania lub ssania, nie ma apetytu i będzie miała podwyższoną temperaturę. Naturalnie choroba przekłada się na mleczność lochy i docelowo parametry odchowu prosiąt.
Jak rozpoznać chorobę? Wymię będzie twarde na całej powierzchni – nie tylko na brzegach – gorące, zwykle zaczerwienione i bardzo bolesne. Locha natychmiast reaguje na dotyk. Można zaobserwować u takich loch leżenie na brzuchu, czasami na boku bez przepuszczalności mleka z listwy mlecznej. Mleko będzie wodniste, odbarwione, a w ciężkich przypadkach nawet zabarwione krwią. Miot będzie wykazywał oznaki głodu, ponieważ nie będzie ssać.
Przyczyną ostrego zapalenia wymienia są zwykle bakteryjne E coli, Klebiella i sporadycznie Pseudomonas. Dostają się do wymion z kałem lub niehigienicznym środowiskiem bytowania zwierząt. W związku z tym higiena kojca w tym przypadku odgrywa istotną rolę.
Leczenie chorych wymion lochy
Zapalenie wymienia niesie ze sobą stan wysokiej toksyczności organizmu, dlatego leczenie powinno być szybkie i agresywne. Konkretne leczenie musi być dostosowane do gospodarstwa przez prowadzącego lekarza weterynarii, ale powinno obejmować podanie:
- antybiotyków we właściwej dawce (wybrany zabieg musi mieć dobrą penetrację do wymienia;
- środków przeciwzapalnych (NLPZ) np. ketoprofen, meloksykam, który zmniejszy zarówno ból i stan zapalny, jak i podwyższoną temperaturę. Najlepiej unikać kortyzonu, ponieważ może zmniejszyć produkcję mleka;
- oksytocyny;
Lochę należy zachęcać do picia, regularnie pobudzając ją do wstawania.
Warunki bytowe trzody a zdrowie loch
Kontrola higieny na fermie to kluczowy element w celu wyeliminowania ostrego zapalenia wymienia. Mycie i dezynfekcja porodówki jest standardowym wymogiem. Kojec musi być suchy przed wejściem loch na porodówkę. Środek dezynfekcyjny w swojej skoncentrowanej postaci może uszkodzić strzyk i zwiększyć jego podatność na infekcje wstępujące. Dotyczy to w szczególności fenolowych środków dezynfekujących. Należy również upewnić się czy środki dezynfekujące zostały usunięte z poideł.
Stwardniałe grudki w tkance wymienia, zwłaszcza w tylnej części wymienia, są powszechnie obserwowane u loch i są określane jako „promienica” lub guzowate wymię. Najczęstszą przyczyną jest Actinomyces suis. Delikatne obrzęki są zwykle widoczne po raz pierwszy po odsadzeniu. W niektórych przypadkach stwardniała grudka pozostaje w stanie uśpienia i nie ma to większego znaczenia, chociaż prawdopodobnie następuje zmniejszenie produkcji mleka w dotkniętych gruczołach. Gdy locha zbliża się do następnego porodu, zmiany chorobowe mogą stać się aktywne, powiększając się i powodując owrzodzenie z ropnym wyciekiem.
Kluczem do kontrolowania przewlekłego zapalenia sutka jest radzenie sobie z początkowymi zmianami. Zatem, gdy zmiana się powiększy, wyleczenie jest niemożliwe i takie zwierzą należy poddać eutanazji. Dlatego należy monitorować drobne zmiany i w miarę możliwości leczyć zwierzę w początkowym stadium choroby.
| Kategoria | zdrowie świń |
| Problematyka | choroby związane z listwą mleczną |
| Słowa kluczowe | listwa mleczna, mleczność loch, parametry odchowu prosiąt |
