LKS w mleku. Jak zmniejszyć ich ilość?

fot. Pixabay

Komórki somatyczne to martwe komórki, które pochodzą z regeneracji gruczołu mlekowego. Pytanie tylko, czy powinniśmy się ich bać w mleku? Jaki jest ich dopuszczalny poziom w mleku? Jak możemy zmniejszyć liczbę komórek somatycznych w mleku, aby otrzymać produkt klasy extra? Na te pytania odpowie nasz ekspert.

Pod pojęciem komórek somatycznych znajdują się przede wszystkim martwe komórki pochodzące z ciągle następującej regeneracji gruczołu mlekowego, które są naturalnie usuwane w mleku. Przede wszystkim do komórek somatycznych zaliczamy leukocyty, które jak powszechnie wiadomo, biorą udział w reakcji obronnej organizmu. Komórki somatyczne w mleku to powszechne zjawisko, które nikogo nie powinno dziwić. Ważnym elementem jednak jest ich ilość. W mleku pochodzącym od zdrowych krów ich zawartość nie powinna przekraczać 100–150 tys. komórek w jednym mililitrze. Ogólna przyjęta w Polsce norma to 400 tys. Jednakże mleczarnie najbardziej cenią produkt wysokiej jakości higienicznej, czyli właśnie o niskiej zawartości komórek somatycznych.

Komórki somatyczne nie biorą się z niczego.

Wpływ na zawartość komórek somatycznych w mleku ma wiele czynników. Ich podwyższony poziom świadczy o toczącym się w organizmie krowy procesie chorobowym. Głównym składnikiem podczas wzrostu poziomu komórek somatycznych są właśnie leukocyty. Stan chorobowy nie musi być związany tylko z wymieniem. Wszelkie stany zapalne racic, urazy mechaniczne, bóle stawowe będą miały odzwierciedlenie właśnie w mleku. Oprócz tego znaczny wpływ na jakość mleka ma oczywiście pasza, jaką dostają zwierzęta. Pasze niestarannie przygotowane, zagrzybione, porażone mykotoksynami destabilizują pracę żwacza i jelit. Najczęściej prowadzi to do biegunek, a to z kolei odzwierciedla się w poziomie komórek somatycznych. Źle przygotowana dawka pokarmowa (niezbilansowana) to przyczyny kwasic i innych problemów natury metabolicznej, które bardzo szybko znajdują odpowiedź we wskaźniku, jakim jest LKS. Również znaczący wpływ ma pora roku. Pamiętajmy, że wysokie temperatury na zewnątrz przyczyniają się do powstania stresu cieplnego, a co za tym idzie dysfunkcji krowiego organizmu i wzrostem KS.

Jak zmniejszyć LKS w mleku?

Wymienione powyżej czynniki, mające w większym bądź mniejszym stopniu wpływ na ilość komórek somatycznych w mleku oczywiście możemy odpowiednio kontrolować i modelować. Prowadząc odpowiednio hodowlę bydła mlecznego, możemy mieć w znacznym stopniu kontrolę nad stanem zdrowia swoich zwierząt, a co za tym idzie na LKS w mleku. Kierunki, w których możemy się poruszać w celu obniżenia LKS w mleku to:

• Higiena legowisk i pomieszczeń,
• Żywienie i suplementacja,
• Prawidłowość i higiena doju,
• Genetyka i cechy osobnicze,
• Uwarunkowania środowiskowe, postępowanie z krową w różnych okresach laktacji.

  Odpowiednie warunki w oborze mogą przyczynić się do zmniejszenie komórek somatycznych w mleku.

  fot. mgr inż. Marta Iwaszkiewicz

Higiena legowisk i pomieszczeń

Pod tym pojęciem kryje się nie tylko czysty materiał ściółkowy, odpowiednio przygotowany, często wymieniany i dezynfekowany, ale również dbałość o brak wilgoci w budynku oraz o odpowiednią wymianę powietrza – dbając o brak przeciągów, których krowy wręcz nie cierpią. A także odpowiednio dopasowane legowiska oraz zadbane, nieśliskie podłogi.

Żywienie i suplementacja

Jak już wyżej wspomniałam choroby metaboliczne, mają niemal natychmiastowe przełożenie na obraz somatyczny w mleku. W celu zmniejszenia wpływu negatywnych skutków paszowych stosować możemy wyspecjalizowane dodatki paszowe. Nie mniej jednak podstawą zdrowego żywienia jest pasza o wysokiej kulturze jej wyprodukowania, wymieszania oraz zbilansowania. Wszelkie gwałtowne zmiany składników, dodatek pasz zepsutych, wszelkie skoki poziomów białka czy niedobory energetyczne zaburzają prawidłową pracę przewodu pokarmowego i prawidłowy przebieg metabolizmu. Bardzo istotnym elementem są również niedobory witamin i mikroelementów.

Prawidłowość i higiena doju

Dój to patrząc przez pryzmat ludzkiej pracy najważniejszy element, w którym mamy fizyczny wpływ na możliwość obniżenia LKS w mleku. Jego prawidłowość przebiegu, higiena i dobra prawidłowa rutyna to kwintesencja użytkowania mlecznego bydła. Począwszy od odpowiedniego podciśnienia w systemie udojowym, przez dbałość i regularne wymiany i konserwacje poszczególnych elementów aparatów udojowych np. gumy strzykowe, przez odpowiednie zabezpieczenie wymion po doju. Warto abyśmy pamiętali, iż to w zatokach strzykowych zebranych jest najwięcej komórek somatycznych. Stąd dobrze jest na początku doju zdoić kilka stróżek mleka do przed-zdajacza. Zabezpieczymy w ten sposób mleko zbiorcze przed zanieczyszczeniem mlekiem somatycznym.

Genetyka i cechy osobnicze

Najmniejsze pole do popisu w kwestii ingerencji i możliwości zmniejszenia LKS w mleku ma genetyka i cechy osobnicze zwierząt. Nie mniej jednak i w tej dziedzinie możemy prowadzić odpowiednią selekcję, która zaprocentuje stadem krów o prawidłowej budowie wymion, mocnym więzadle wymienia, długowieczności, dobrej budowie kończyn. A co za tym idzie większej odporności na choroby i niekorzystne czynniki środowiskowe. Dlatego warto przy wyborze nasienia buhajów zwracać uwagę na programowaną w kodzie genetycznym obniżoną zawartość komórek somatycznych. Jest to niewątpliwie jedna z ważnych cech funkcjonalnych w stadzie.

Uwarunkowania środowiskowe

Ważna jest świadomość i trzymanie się pewnych zasad w cyklu użytkowania krów mlecznych. Jednym ze sposobów obniżenia zawartości komórek somatycznych w mleku jest grupowanie krów: pierwiastki wieloródki, krowy zasuszone. Okazuje się bowiem, że moment laktacji oraz następujących po sobie laktacji ma wpływ na zawartość komórek somatycznych w mleku. Najmniej mają pierwiastki, gdyż wymię jeszcze nie ma po czym się regenerować. Przed zasuszeniem, gdy ilość produkowanego mleka w wymieniu jest znacznie mniejsza, stosunek komórek somatycznych również wzrasta i daje obraz zawyżonego poziomu.

Tacka służąca do kontroli mleka.

fot. Pixabay

Niestety odwrotnie niż w wielu przypadkach słońce ma negatywny wpływ na wymiona. A w konsekwencji na ilość komórek somatycznych w mleku. Dlatego ważnym elementem opieki nad stadem jest zapewnienie chłodu w oborze i ochrona przed stresem cieplnym.

Komórki somatyczne w mleku – podsumowanie

Podsumowując, obserwacja i codzienna praca z bydłem mlecznym pozwoli nam na zastosowanie dobrej rutyny zdrowych schematów. A co za tym idzie wychwycenie negatywnych wpływów i zmniejszenie LKS w mleku.

Czytaj również: Elektryczne ogrodzenia pastwisk – co musisz wiedzieć?