Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej
Kukurydza jest w wielu regionach świata głównym zbożem stosowanym w diecie świń, aby zaspokoić ich wysokie zapotrzebowanie na energię. Główne powtarzające się wydatki na produkcję trzody chlewnej dotyczą paszy. Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej to wydajna alternatywa.
Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej uznawana była za drogie zboże. Jednak dzięki postępowi, jaki nastąpił w hodowli odmian tej rośliny, rośnie zarówno krajowy areał upraw, jak i plony ziarna. Dzięki temu ceny kukurydzy stopniowo spadają. Ceny kukurydzy rozpoczynają się od 580 zł/t (suche ziarno), a kukurydza mokra skupowana jest w granicach 350-450 zł/t. Ceny spadły na początku 2020 roku, kiedy środki ograniczające rozprzestrzenianie się COVID-19 zahamowały popyt przemysłowy. Kukurydza produkowana na obszarze UE, jej cena, nie uległa presji spadkowej płynącej z USA, gdzie ceny są najniższe od lat.
Obecne relacje cenowe sprawiają, że kukurydza coraz częściej zastępuje pszenicę w żywieniu zwierząt po obu stronach Atlantyku. O ile w Stanach zjednoczonych popyt paszowy tylko w części rekompensuje ok. 50% spadek wykorzystania kukurydzy do produkcji bioetanolu, to w UE wykorzystanie paszowe utrzymuje notowania kukurydzy na względnie stabilnym poziomie.
Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej
Od wielu lat pasze pozyskane na bazie ziarna kukurydzy są chętnie stosowane z uwagi na duży plon tej rośliny, wysoką smakowitość oraz zawartość energii. W żywieniu trzody chlewnej poszczególne rodzaje pasz, wyprodukowane z kukurydzy, charakteryzują się różną wartością odżywczą. Kukurydza należy do najbardziej wydajnych roślin wyróżniających się wysokim plonem ziarna sięgającym 14,4 t/ha.
Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej może być stosowana w różnych grupach produkcyjnych
Zastosowanie kukurydzy w żywieniu trzody zasadne jest nie tylko w przypadku zwierząt młodych, lecz wszystkich grup zwierząt dlatego produkując zboża z przeznaczeniem na paszę dla trzody, warto zastanowić się nad uprawą kukurydzy. Zboże nie jest zbyt wymagające pod względem jakości gleby, posiada jednak wysokie wymagania pokarmowe. Dodatkowo koszt produkcji podnosi relatywnie wysoki koszt materiału siewnego oraz stosowania parku maszynowego. Starannie uprawiana kukurydza z pewnością „odwdzięczy się” rolnikowi znacznie wyższym plonem niż inne zboża.
Producentom świń chcemy przypomnieć najważniejsze zasady skarmiania ziarnami kukurydzy. Surowiec ten jest wartościową paszą, którą można stosować praktycznie w przypadku każdej grupy produkcyjnej trzody chlewnej. Niemniej jednak możliwości jej wykorzystania nie są dla wszystkich grup takie same. Jest to wynikiem dość specyficznego składu chemicznego tej paszy.
Wartości odżywcze kukurydzy
Od pozostałych zbóż, wyróżnia się spośród nich zarówno budową morfologiczną, jak i składem chemicznym. Z perspektywy żywienia zwierząt, najważniejszy jest jakościowy i ilościowy stan ziarna. W porównaniu z innymi zbożami, kukurydza ma więcej energii, a mniej białka. Głównym źródłem energii jest skrobia, która stanowi średnio 61,4 proc. masy ziarna.
Spośród innych zbóż, kukurydza wyróżnia się także sporą zawartością tłuszczu. Stanowi on średnio 4 proc. składu nasion, i tworzą go głównie nienasycone kwasy tłuszczowe. Wysoka zawartość skrobi i tłuszczu sprawia, że spośród wszystkich zbóż paszowych, kukurydza cechuje się wysoką wartością energii metabolicznej. Kilogram ziarna kukurydzy zawiera przeciętnie 14 MJ EM, dzięki czemu pasza ta stanowi źródło dobrze wykorzystywanej energii.
Na wysoki potencjał zastosowania kukurydzy w żywieniu młodych świń wpływa niska zawartość włókna, bo stanowi tylko 2,3 proc. masy ziarna. Prawie nie zawiera związków antyodżywczych. Spośród ważniejszych substancji, kukurydza zawiera jedynie nieznaczne ilości fitynianów, których strawność zwiększamy przez dodatek enzymu; fitazy. Strawność fosforu sjest niewielka. Amerykańskie badania na Uniwersytecie Illinois, dowiodły, że dodatek fitazy drobnosutrojowej wyrażnie zwiekszył strawność fosforu w skarmianej świniom kukurydzy.
Białko występujące w kukurydzy
W porównaniu do pozostałych zbóż zawartość innych związków mineralnych kukurydza jest uboższa. Istotnym mankamentem jest z pewnością niską zawartość białka. Zboża same w sobie są dość ubogie w ten składnik, w przypadku kukurydzy poziom białka jest jednak szczególnie niski, zawiera go średnio 9 %. Niekorzystny jest również skład aminokwasowy białka kukurydzianego. W porównaniu z innymi zbożami, kukurydza zawiera mniej treoniny, tryptofanu, a w szczególności lizyny. Spośród aminokwasów egzogennych, jedynie poziom metioniny jest porównywalny z innymi gatunkami.
Kukurydza w żywieniu trzody chlewnej wymaga uzupełnienia białka
Zaletą białka kukurydzy jest przyzwoita jego strawność, u świń 89 %. Na tle innych zbóż kukurydza zawiera jednak wyraźnie więcej energii, co jest efektem wysokiej zawartości skrobi, oraz sporej ilości tłuszczu. W efekcie dawki kukurydzy powinniśmy ograniczyć w przypadku loch prośnych, knurów i tuczników w ostatniej fazie tuczu. Zaleca się udziały ziarna kukurydzy w paszach dla poszczególnych grup, do 20 – 25% dla loch prośnych i w paszach typu finiszer, oraz do 40% w paszach dla świń rosnących.
Sygnalizowany wcześniej problem to poziom białka i jego zbilansowanie. Konieczny jest dodatek surowców wysokobiałkowych, oraz uzupełnienie aminokwasów egzogennych np. przy użyciu premiksu. Stosując kukurydzę, musimy pamiętać o zagrożeniu skażeniem mikotoksynami. Szczególnie groźny jest zearalenon, który może powodować zaburzenia rozrodu w stadzie podstawowym, warto stosować sorbent mikotoksyn w żywieniu loch.
Kiszone ziarno kukurydzy
Stosowanie kukurydzy w żywieniu świń, to nie tylko suszone ziarno. Dosuszanie takiego ziarna (często o wilgotności >30%) jest bardzo kosztowne. Rozwiązaniem pozwalającym na uzyskanie taniej paszy jest zakiszanie ziarna lub ziarniaków wraz z częścią rdzeni (CCM). Szersze jest zastosowanie kiszonego ziarna kukurydzy. Aby pasza ta była trwała, należy wykorzystać ziarna o wilgotności od 35 do 38 %. Wilgotność powyżej 38 % może utrudniać zakiszanie ziarna, a niższa niż 35 % stwarza trudności w ubijaniu, co może pogorszyć trwałość kiszonki. Tradycyjnie ziarno kukurydzy zakisza się w silosach, można też w rękawach foliowych. Ziarno jest śrutowane, a następnie prasowane i umieszczane w hermetycznym opakowaniu, dlatego kontakt kiszonki z tlenem jest mocno ograniczony i nie pleśnieje. Koszt zakiszenia 1 t kukurydzy w rękawie foliowym to ok. 60 zł.
Kiszone ziarno kukurydzy nadaje się do stosowania w żywieniu wszystkich grup wiekowych świń. Pod kilkoma względami pasza ta ma przewagę nad suszonym ziarnem, w procesie zakiszania w paszy rozwija się duża populacja bakterii, które w układzie pokarmowym stanowią konkurencję dla patogennej mikroflory jelit. Dodatkowo kwasowy odczyn kiszonki obniża pH treści przewodu pokarmowego. Naturalna regulacja składu mikroflory przewodu pokarmowego w znaczący sposób ogranicza ryzyko występowania biegunek u prosiąt, a także syndromu MMA u loch. Ponadto kiszone ziarno kukurydzy cechuje się wysoką smakowitością, co ma szczególne znaczenie w przypadku loch karmiących.
Kiszone ziarno kukurydzy. Aby pasza ta była trwała, należy wykorzystać ziarna o wilgotności od 35 do 38 %.
Według praktyków kiszone ziarno kukurydzy może stanowić 30 % składu paszy dla prosiąt, 50 % paszy dla tuczników i loch karmiących oraz 20 % paszy dla loch niskoprośnych. Włosi wykorzystują dodatek gruboziarnistej kiszonki z kukurydzy, który stymuluje aktywność fermentacyjną w dolnym odcinku jelita i dostarcza lotnych kwasów tłuszczowych, oraz nieznacznie poprawia jakość słoniny pod względem składu kwasów tłuszczowych.
Kiszonka z rozdrobnionych kolb
Kończąc warto wskazać jeszcze jedną możliwość wykorzystania kukurydzy w żywieniu trzody chlewnej, jaką jest kiszonka z rozdrobnionych kolb (CCM). W żywieniu świń stosuje się zazwyczaj CCM-I, w skład której wchodzi rozdrobnione ziarno kukurydzy wraz z częścią rdzeni. Ich obecność sprawia, że pasza ta zawiera więcej włókna niż kiszone ziarno, co eliminuje ją z diety prosiąt, stanowi natomiast cenny składnik dla loch. Wykazują one wysokie zapotrzebowanie na włókno. Jego wysoki poziom w dawce pokarmowej ogranicza ryzyko zaparć, które często są przyczyną wystąpienia syndromu MMA. Jeżeli zawartość włókna w kiszonce nie przekracza 6 % można również podawać ją tucznikom. Sugerowane ilości CCM dla tuczników i loch kształtują się na podobnym poziomie, jak kiszonego ziarna kukurydzy.
