Karmienie prosiąt na sucho i mokro – którą technologię wybrać?
Odpowiednio wybrana metoda żywienia prosiąt w gospodarstwie stanowi klucz do dalszych sukcesów. Jednak wybór określonej techniki podawania pasz nie jest taki prosty, ponieważ wpływa nie niego kilka czynników. Na dodatek hodowcy często zastanawiają czy rozpocząć karmienie prosiąt na sucho czy na mokro.
Podawanie pasz na dwa sposoby
W chowie świń wyróżnia się dwa sposoby zadawania pasz, natomiast wybór metody zależy od wieku i przeznaczenia zwierząt. Pierwszym sposobem jest żywienie dawkowane, które stosuje się we wszystkich grupach technologicznych w sektorze rozrodu. W produkcji trzody chlewnej żywienie „do woli” prowadzi się u zwierząt, przeznaczone na tucz. Wyposażenie chlewni jest ważnym elementem w organizacji i w prowadzeniu produkcji trzody chlewnej. W ostatnich latach popularną w chowie świń jest automatyczne zadawanie paszy. Zaletą tej technologii jest zmniejszenie nakładu pracy ludzkiej niż w prowadzonym zadawaniu paszy ręcznie.
Obecnie w żywieniu trzody chlewnej stosuje się autokarmniki, których zadaniem jest karmienie paszami treściwymi do woli. Rozwiązanie to najczęściej stosowane jest w odchowalniach i tuczarniach. Na rynku oferowane są automaty paszowe prowadzące żywienie na sucho, jak i na mokro. Autokarmniki można podzielić na: automaty paszowe skrzynkowe, automaty paszowe rurowe oraz paszomaty.
Wybór techniki żywienia – od czego zależy?
Warunki utrzymania prosiąt oraz podawana pasza są istotnymi czynnikami wpływającymi na parametry po okresie odchowu prosiąt. Karmienie młodych świń wymaga od producenta/hodowcy wyboru odpowiedniego systemu zadawania pasz wynikająca ze strategii zarządzania stadem. Nowoczesny system żywienia prosiąt wpływa na ograniczenie poziomu stresu po odsadzeniu, a tym samym przekłada się na mniejszy spadek przyrostów dobowych i skrócenie okresu tuczu.
Zauważono, że wpływ na wybór technik żywienia prosiąt, a tym samym zarządzenie nim ma:
- system utrzymania,
- cykl produkcji (otwarty/zamknięty),
- długość okresu odchowu,
- potencjał genetyczny zwierząt (zwiększone wymagania żywieniowe).
Uzyskanie wysokich parametrów produkcyjnych świń jest możliwe tylko wtedy, gdy technologia i zarządzanie stadem optymalnie dostosuje się do różnych okresów wzrostu prosiąt. A to pozwala producentowi/hodowcy reagować na każdą sytuację.
Technologia karmienia z podziałem na fazy
Technologię żywienia prosiąt można podzielić trzy fazy:
- pierwsze 10 dni po odsadzeniu,
- 11. dzień po odsadzeniu do osiągnięcia masy ciała ok. 16 kg,
- od 16 kg do osiągnięcia ok. 28 do 30 kg.
Pierwsze kilka dni po odsadzeniu to najbardziej stresogenny okres dla prosiąt. Prosięta muszą dostosować się do nowego otoczenia i ustalić hierarchię w nowej grupie. W tym okresie z racji, że układ pokarmowy i odpornościowy prosiąt nie jest jeszcze w pełni wykształcony istnieje wysokie ryzyko chorób jelit. Środkiem zapobiegającym powstającej biegunce jest częste podawanie tylko niewielkich porcji łatwo przyswajalnych składników odżywczych. Ponadto prosięta powinny jak najszybciej przyzwyczaić się do nowej paszy ale ten okres przyzwyczajenia powinien być stopniowy minimalizując tym samym zmniejszenie przyrostów dobowych.
Karmienie prosiąt na sucho i mokro – jak przejść na paszę suchą?
Jednym z wariantów stopniowego przejścia na karmę suchą jest początkowe karmienie płynne, o konsystencji optymalnej do wymagań żywieniowych prosiąt. Wybierając ten wariant należy rozważyć wykorzystanie specjalnych, sterowanych czujnikami systemów żywienia na mokro. W technologiach tych poszczególne porcje paszy są transportowane do koryta za pomocą sprężonego powietrza, co daje gwarancję, że rury paszowe są całkowicie puste po karmieniu (pasza nie zalega i nie ulega psuciu).
Zminimalizowanie stresu w tym okresie i adaptacji do nowej sytuacji (zmiana pomieszczenia, większe grupy, inna pasza) konieczne jest ustalenie zsynchronizowanych pór karmienia, dostosowanych do zachowań żywieniowych prosiąt. Podawanie paszy o nieco wyższej temperaturze, która jest łatwiej pobierana i trawiona, przekłada na większe jej wykorzystanie przez prosięta (zwierzęta osiągają wyższe parametry produkcyjne). W przypadku tej technologii w drugiej fazie czyli od masy ciała ok. 16 kg najlepiej podawać dzienną porcję kilka razy dziennie wykorzystując blokadę zwierząt podczas żywienia. Prosięta w tym okresie wchodzą w fazę, w której muszą dzielić sferę karmienia z innymi prosiętami. Dla prosiąt oznacza to walki hierarchiczne, a tym samym podwyższony poziom stresu. Po tym czasie, czyli wypracowaniu struktury społecznej, o kolejności pobierania paszy decyduje hierarchia w stadzie. Prosięta dominujące jedzą najpierw, a prosięta niższej w strukturze stada później.
Rozłożenie paszy na kilka porcji w ciągu dnia wraz z blokadą daje możliwość zwierzętom, również tym usytuowanym niżej w grupie, pobrania wystarczającej ilości paszy w jednym czasie. Przy klasycznym żywieniu do woli prosięta recesywne mogą rozpocząć pobieranie paszy po tym, jak prosięta dominujące zjadły swoją porcję.
Przy karmieniu na mokro szczególnie ważna higiena
W przypadku żywienia na mokro poziom higieny pojenia (wody) oraz paszy ma ogromne znaczenie. Należy bezwzględnie unikać wszelkiego rodzaju drobnoustrojów i monitorować je w regularnych odstępach czasu. Należy uważnie obserwować cały łańcuch dostaw pasz, od przechowywania surowców do przygotowania mieszanki paszowej, od tras transportowych do obszaru żywienia. Jeśli zbyt mało uwagi poświęci się higienie w systemach żywienia na mokro, na liniach paszowych mogą powstać biofilmy, które działają jako pożywka dla wzrostu różnych bakterii. Jakość wody powinna również być regularnie sprawdzana.
Karmienie prosiąt na sucho i mokro – które łatwiejsze w obsłudze?
Drugim rodzajem technologii jest karmienie prosiąt paszą suchą. Zaletą tego systemu żywienia jest jej prostota i wyższy poziom higieniczny. Dostarczanie paszy i sam system karmienia jest łatwy w zarządzaniu. W klasycznej sytuacji karmienia na sucho paszę od początku podaje się prosiętom do woli. Ważne jest, aby zwierzęta miały zapewnioną wystarczająca ilość wody i łatwy dostęp do poideł (prosięta podczas jedzenia wielokrotnie pobierają wodę). W przypadku kiedy świnie nie mają dostępu do wody ilość pobrania paszy może się zmniejszyć. W ciągu ostatnich kilku lat w zakresie karmienia na sucho wymagania technologiczne dotyczące wydajności i zdrowia zwierząt stale rosły. Konsystencja paszy w korycie, skład paszy, stosunek zwierząt do ilości koryt/automatów oraz częstotliwości karmienia to najważniejsze parametry, którym poświęca się coraz więcej uwagi.
Klasyczne karmniki czy karmidła suche lub mokre?
Karmidła mokre/suche stały się lepszą alternatywą dla klasycznych karmników suchych. Dzięki poidle w korycie prosięta mogą samodzielnie mieszać suchą paszę z wodą. Prosięta znacznie lepiej akceptują konsystencję tej paszy (dzienne spożycie paszy jest wyższe niż w przypadku suchej paszy). Podajniki mokre/suche wymagają ustawienia systemu dozowania i muszą być często sprawdzane. Przyjmuje się takie parametry systemu, aby prosięta nie zwilżyły zbyt dużej ilości paszy, która nie zostanie zjedzona w całości. Częste, małe porcje pokarmu mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób biegunkowych, ponieważ zapobiega się w ten sposób przepełnieniu przewodu pokarmowego.
Do wyboru dwa systemy karmienia na sucho
Z technologicznego punktu widzenia rozróżnia się dwa sterowane komputerowo systemy karmienia na sucho.
System pomiaru na podstawie objętości
System pomiaru paszy oparty na objętości nie wymaga mieszalnika, ponieważ pasza jest mieszana bezpośrednio w rurze transportowej. Lej zasysający pod każdym silosem zawiera ślimak o regulowanej częstotliwości, który mierzy poszczególne komponenty do rury transportowej w razie potrzeby. Wewnątrz tuby składniki mieszają się w celu uzyskania pożądanej konsystencji paszy, która jest następnie dostarczana do zaworów. System pomiaru paszy na podstawie objętości jest prosty i ekonomiczny. Nie ma potrzeby stosowania oddzielnej jednostki dystrybucji i pomieszczenia paszowego. Poszczególne składniki należy mierzyć tylko w litrach.
System pomiaru paszy na podstawie masy
Sterowany komputerowo system karmienia na sucho z pomiarem paszy w kilogramach współpracuje z mieszalnikiem. W ten sposób możliwe jest przygotowanie indywidualnej receptury paszy dla każdego zaworu z bardzo dobrą jakością mieszania i precyzją mieszania. Ponadto możliwe jest ustawienie karmienia fazowego na każdym zaworze lub rozbudowa systemu do karmienia sterowanego czujnikiem. W tym przypadku każdy lej zasypowy zawiera czujnik, który wysyła komunikat do komputera, gdy lej jest pusty na początku cyklu karmienia.
O wadach i zaletach karmienia na sucho przeczytasz w artykule – Jak karmić świnie i o czym nie zapomnieć?
Karmienie prosiąt na sucho i mokro – którą technologię wybrać?
Każdy z wyżej wymienionych systemów może wspierać wzrost prosiąt w warunkach stresu odsadzeniowego; jednak warunki w gospodarstwie, indywidualne wymagania producenta, a także specyficzne składniki pasz to decydujące czynniki wyboru systemu żywienia na mokro czy na sucho. Głównym kluczem do sukcesu jest precyzyjnie dobór systemu żywienia do typu danego gospodarstwa.
